Quảng Ninh – “Việt Nam thu nhỏ”, nơi hội tụ cả núi, rừng, biển, đảo, cùng những giá trị lịch sử, văn hóa và tiềm năng phát triển vượt trội. Từ nền kinh tế “nâu” đặc trưng, Quảng Ninh đã vươn lên trở thành trung tâm tăng trưởng năng động của vùng Đông Bắc. Hướng tới mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030, Quảng Ninh đang dồn lực phát triển hạ tầng kinh tế – xã hội đồng bộ, hiện đại, liên kết, hội nhập, tạo động lực và đột phá chiến lược cho giai đoạn phát triển mới.
Từ nhiều năm qua, Quảng Ninh luôn xác định hạ tầng là “bước đi trước một bước”, là “trục xương sống” tạo ra động lực mới cho phát triển. Không chỉ dừng ở việc mở đường, xây cầu, phát triển cảng biển, hay sân bay, hạ tầng của Quảng Ninh được quy hoạch theo tư duy chiến lược, lấy liên kết vùng, kết nối quốc tế và phát triển bền vững làm định hướng trung tâm. Mỗi dự án hạ tầng được xem là một mắt xích trong “chuỗi giá trị mới”, kết nối giữa các khu kinh tế, khu công nghiệp, đô thị, hành lang phát triển, từ đó mở rộng không gian tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương trong thời kỳ toàn cầu hóa.
Đặc biệt, trong giai đoạn 2026-2030, Quảng Ninh ưu tiên nguồn lực cho các công trình hạ tầng giao thông trọng điểm, hiện đại, đa phương thức. Hệ thống giao thông được quy hoạch tổng thể, liên hoàn, đồng bộ giữa đường bộ, đường sắt, đường biển, đường hàng không và đường ven biển, tạo thành một mạng lưới giao thông mở, thúc đẩy giao thương, du lịch và logistics phát triển mạnh mẽ. Hàng loạt dự án quan trọng đang được triển khai, như đường sắt Yên Viên – Hạ Long – Móng Cái, cao tốc Hà Nội – Hạ Long, tuyến đường ven biển phía Bắc và Tây Bắc vịnh Cửa Lục, cầu Bắc Luân 3, cầu Trới 2 – cầu Tình Yêu, đường bao biển kéo dài Trần Quốc Nghiễn – cầu Bình Minh – cầu Bang… Mỗi tuyến đường, cây cầu không chỉ rút ngắn khoảng cách địa lý, mà còn mở ra không gian phát triển mới, tạo kết nối chiến lược giữa các trung tâm tăng trưởng.
Không chỉ giao thông, Quảng Ninh còn chủ động quy hoạch và phát triển hạ tầng các KKT, KCN theo hướng xanh, sạch, hiện đại và bền vững. Các KCN sinh thái, khu phát thải ròng bằng 0, khu công nghệ cao được chú trọng đầu tư, hướng tới mô hình cộng sinh công nghiệp và dịch vụ. Đây là bước chuyển quan trọng để thu hút các ngành sản xuất công nghệ cao, công nghiệp sạch và dịch vụ chất lượng cao những lĩnh vực mang lại giá trị gia tăng lớn, thân thiện với môi trường, phù hợp với định hướng tăng trưởng xanh.
Trong đó, KKT Vân Đồn được định hướng trở thành đặc khu kinh tế thế hệ mới, trung tâm công nghiệp giải trí, công nghiệp văn hóa, du lịch biển đảo cao cấp, phát triển theo mô hình đô thị thông minh, ngang tầm khu vực và quốc tế. KKT ven biển Quảng Yên đóng vai trò động lực tăng trưởng phía Tây, gắn với chuỗi công nghiệp – dịch vụ cảng biển và logistics, còn Móng Cái được xây dựng thành cửa khẩu thông minh, trung tâm hợp tác ngành nghề qua biên giới với Trung Quốc. Mỗi khu vực là một cực tăng trưởng, cùng tạo thành mạng lưới kinh tế động lực cho địa phương và vùng Đông Bắc.
Phát triển kinh tế biển được Quảng Ninh coi là trụ cột chiến lược dài hạn, gắn với lợi thế địa lý đặc biệt. Tỉnh đang đẩy nhanh đầu tư hệ thống cảng biển nước sâu, đồng bộ, hiện đại, có khả năng đón tàu trọng tải lớn, hình thành các cảng du lịch quốc tế, khu logistics tầm khu vực. Dự án cảng Vạn Ninh và các tuyến nạo vét luồng hàng hải tại Vạn Gia, Sông Chanh, Hòn Gai khi hoàn thành sẽ mở rộng năng lực đón tàu, nâng cao khả năng hội nhập và cạnh tranh quốc tế, đưa Quảng Ninh trở thành một trung tâm logistics hàng đầu của miền Bắc.
Song song với phát triển hạ tầng kinh tế, Quảng Ninh đặc biệt chú trọng hạ tầng xã hội và đô thị hiện đại. Các đô thị được phát triển theo mô hình đa cực – đa trung tâm, hướng tới tiêu chí thông minh, sinh thái, văn hóa và thích ứng biến đổi khí hậu. Vùng vịnh Cửa Lục được quy hoạch là hạt nhân kết nối giữa Hạ Long và các đô thị mới phía Bắc; các dự án lớn như trung tâm hành chính mới, quảng trường và tượng đài Hồ Chí Minh, trung tâm văn hóa, thể thao, du lịch phía Bắc vịnh Cửa Lục đang được xúc tiến nhằm tạo điểm nhấn không gian, khẳng định bản sắc đô thị hiện đại nhưng giàu truyền thống.
Không chỉ tập trung ở khu vực đô thị, Quảng Ninh còn hướng sự phát triển về nông thôn, miền núi và hải đảo. Các dự án thủy lợi, hồ chứa nước, công trình giao thông nông thôn được đầu tư theo hướng đa mục tiêu vừa phục vụ sản xuất, vừa bảo đảm an ninh nguồn nước, phòng chống thiên tai, thích ứng biến đổi khí hậu. Mô hình “xã thông minh” được triển khai thí điểm, kết hợp chỉnh trang nông thôn theo bản sắc văn hóa địa phương, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa thành thị và nông thôn, hiện thực hóa mục tiêu phát triển toàn diện, hài hòa.
Trong lĩnh vực văn hóa – xã hội, Quảng Ninh tiếp tục đầu tư mạnh cho hạ tầng y tế, giáo dục, thể thao, văn hóa. Tỉnh đẩy mạnh mô hình đối tác công – tư (PPP), huy động nguồn lực xã hội để xây dựng bệnh viện, trường học, nhà ở xã hội, thiết chế văn hóa, thể thao hiện đại. Việc xóa vùng lõm sóng viễn thông, bảo đảm điện lưới quốc gia cho tất cả xã đảo, nâng cao chất lượng sống của người dân là những minh chứng cụ thể cho định hướng phát triển bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau.
Để đạt được những mục tiêu lớn lao ấy, Quảng Ninh đã lựa chọn cách tiếp cận chủ động, sáng tạo trong huy động nguồn lực. Tỉnh lấy vốn nhà nước làm “vốn mồi” để kích hoạt đầu tư xã hội, khuyến khích doanh nghiệp, người dân cùng tham gia phát triển hạ tầng và dịch vụ công. Các cơ chế, chính sách về đầu tư công, BOT, BT được rà soát, tháo gỡ kịp thời; môi trường đầu tư tiếp tục được cải thiện theo hướng công khai, minh bạch, hiệu quả và thân thiện.
Có thể khẳng định, hạ tầng hôm nay không chỉ là nền tảng vật chất cho phát triển, mà còn là biểu tượng cho tầm nhìn, khát vọng và ý chí của một địa phương biết đặt lợi ích lâu dài của nhân dân, quốc gia lên trên lợi ích ngắn hạn. Với tầm nhìn chiến lược, tư duy đổi mới và sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, Quảng Ninh đang từng bước hiện thực hóa khát vọng trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030 – một thành phố xanh, thông minh, hiện đại, đáng sống, xứng đáng là cực tăng trưởng năng động, đầu tàu phát triển của vùng Đông Bắc và cả nước.
