Tổ chức các tòa chuyên trách theo Thông tư 08/2025/TT-TANDTC: Cơ sở lý luận, thực tiễn và những vấn đề đặt ra

Thực tiễn tổ chức các Tòa chuyên trách theo Thông tư 08/2025

Trong dòng chảy không ngừng của cải cách tư pháp Việt Nam, việc tổ chức các Tòa chuyên trách tại hệ thống TAND luôn được xem là một trụ cột then chốt, không chỉ nhằm phân hóa thẩm quyền xét xử theo từng lĩnh vực chuyên biệt mà còn góp phần nâng cao hiệu quả tổng thể của hoạt động tư pháp, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về công lý kịp thời, minh bạch và chuyên sâu trong bối cảnh xã hội hóa, công nghiệp hóa và hội nhập quốc tế. Trước khi Thông tư 08/2025 được ban hành, mô hình tổ chức Tòa chuyên trách chủ yếu dựa trên Thông tư 01/2016/TT-CA ngày 21/01/2016 của Chánh án TAND Tối cao, tập trung vào TAND cấp tỉnh với các Tòa chuyên trách chính bao gồm Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, và Tòa Gia đình và người chưa thành niên.

Thông tư này, được xây dựng trên nền tảng Luật Tổ chức TAND 2014, đã đặt ra các điều kiện tổ chức dựa trên số lượng vụ việc và biên chế, nhằm đảm bảo tính chuyên môn hóa trong xét xử. Thực tiễn triển khai trong gần một thập kỷ qua đã chứng minh giá trị của mô hình này, với những thành tựu nổi bật như giảm tải đáng kể cho hệ thống tư pháp chung, rút ngắn thời gian tố tụng ở một số lĩnh vực – ví dụ, tại TAND TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ giải quyết vụ việc dân sự tăng từ 75% năm 2016 lên 92% năm 2024 nhờ sự chuyên sâu của Tòa Dân sự – và nâng cao chất lượng phán quyết, thể hiện qua tỷ lệ kháng cáo giảm trung bình 15% ở các vụ án kinh tế phức tạp.

Tuy nhiên, thực tiễn cũng phơi bày những hạn chế sâu sắc, chủ yếu xuất phát từ sự bất cập về số lượng vụ việc và biên chế hạn hẹp ở nhiều địa phương. Cụ thể, ở các tỉnh miền núi như Lào Cai hay Điện Biên, nơi số lượng vụ việc hàng năm dưới 500, việc tổ chức đầy đủ 5 Tòa chuyên trách theo quy định cũ trở nên không khả thi, dẫn đến tình trạng kiêm nhiệm thẩm quyền giữa các thẩm phán, làm suy giảm tính chuyên sâu, kéo dài thời gian xét xử lên đến 6 – 8 tháng ở vụ hành chính, và thậm chí không thành lập được Tòa Gia đình và người chưa thành niên ở một số huyện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc bảo vệ quyền lợi trẻ em và gia đình. Những bất cập này không chỉ phản ánh sự chênh lệch phát triển kinh tế – xã hội giữa các vùng miền mà còn từ cơ chế quy định cứng nhắc, thiếu linh hoạt, khiến mô hình chuyên trách hóa đôi khi chỉ mang tính hình thức, gây lãng phí nguồn lực và giảm hiệu quả tổng thể của cải cách tư pháp, như đã được tổng kết trong các báo cáo sơ kết thi hành Luật Tổ chức TAND.

Chính từ những bài học kinh nghiệm thực tiễn phong phú ấy, Thông tư 08/2025, được Chánh án TAND Tối cao ban hành ngày 07/8/2025 và chính thức có hiệu lực từ ngày 15/8/2025, nổi lên như một bước tiến quan trọng, thay thế toàn diện Thông tư 01/2016/TT-CA để phù hợp với Luật Tổ chức TAND sửa đổi, bổ sung năm 2024 – 2025, đồng thời khắc phục các hạn chế cũ bằng cách quy định chi tiết, linh hoạt hơn dựa trên số lượng vụ việc thụ lý trung bình trong 03 năm liên tiếp, đảm bảo nguyên tắc tinh gọn, hiệu năng và chuyên môn hóa. Thông tư này, với 08 điều khoản cụ thể, không chỉ kế thừa tinh thần phân hóa thẩm quyền mà còn nhấn mạnh việc tổ chức phải phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội địa phương, tránh dàn trải nguồn lực trong bối cảnh biên chế tư pháp đang được kiểm soát chặt chẽ theo Nghị quyết của Đảng và Nhà nước.

Cụ thể, tại TAND cấp tỉnh, số lượng Tòa chuyên trách được điều chỉnh theo bậc thang: dưới 1.000 vụ/năm tổ chức 03 Tòa (Hình sự, Dân sự, Hành chính); từ 1.000 đến dưới 2.000 vụ/năm tổ chức 04 Tòa (thêm Gia đình và người chưa thành niên); từ 2.000 đến dưới 5.000 vụ/năm tổ chức 05 Tòa (thêm Kinh tế); và từ 5.000 vụ/năm trở lên tổ chức 06 Tòa (thêm Lao động), giúp các tỉnh lớn như Bình Dương hay Đồng Nai – nơi tranh chấp lao động gia tăng do công nghiệp hóa – có thể ưu tiên Tòa Lao động để xử lý kịp thời. Còn tại TAND khu vực – cấp mới được thành lập để thay thế TAND cấp huyện cũ, nhằm giảm tải và nâng cao hiệu quả địa phương – quy định thậm chí linh hoạt hơn: dưới 2.000 vụ/năm không tổ chức Tòa chuyên trách để tránh lãng phí; từ 2.000 đến dưới 3.000 vụ/năm tổ chức 02 Tòa (Hình sự, Dân sự); từ 3.000 đến dưới 6.000 vụ/năm tổ chức 03 Tòa (thêm Hành chính); từ 6.000 đến dưới 8.000 vụ/năm tổ chức 04 Tòa (thêm Gia đình và người chưa thành niên); và từ 8.000 vụ/năm trở lên tổ chức 05 Tòa (thêm Kinh tế hoặc Lao động tùy nhu cầu thực tế), phù hợp với các khu vực đô thị như quận nội thành Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh, nơi số lượng vụ việc dân sự và hành chính thường vượt trội.

Các Tòa chuyên trách được quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, nhằm đảm bảo tính chuyên sâu, tránh chồng chéo và nâng cao chất lượng xét xử. Theo đó, Tòa Hình sự chịu trách nhiệm giải quyết, xét xử các vụ án hình sự (trừ các vụ thuộc Tòa Gia đình và người chưa thành niên, như tội phạm liên quan trẻ em cần bảo vệ tâm lý đặc biệt), đồng thời xem xét áp dụng biện pháp xử lý hành chính; Tòa Dân sự giải quyết các vụ việc dân sự, tranh chấp hợp đồng, thừa kế với nguyên tắc hòa giải ưu tiên; Tòa Kinh tế xử lý vụ việc kinh doanh thương mại, phá sản, trọng tài, đặc biệt quan trọng trong hội nhập quốc tế như EVFTA hay CPTPP, nơi cần chuyên môn cao về hợp đồng quốc tế; Tòa Hành chính xét xử khiếu kiện hành chính, kiểm soát quyết định của cơ quan nhà nước để bảo vệ quyền công dân; Tòa Gia đình và người chưa thành niên xử lý vụ việc hôn nhân, gia đình, bảo vệ trẻ em dưới 18 tuổi, bao gồm áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc cho người nghiện ma túy từ 12 đến dưới 18 tuổi và xét xử hình sự với bị cáo hoặc bị hại dưới tuổi vị thành niên bị tổn thương nghiêm trọng; Tòa Lao động giải quyết tranh chấp lao động, đình công, bồi thường, nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội hóa quan hệ lao động trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Quyết định tổ chức cụ thể do Chánh án TAND Tối cao ban hành dựa trên đề xuất của Chánh án TAND cấp tỉnh, với cơ chế xem xét trường hợp đặc biệt – chẳng hạn tổ chức Tòa Kinh tế ở tỉnh có ít vụ nhưng phức tạp về đầu tư nước ngoài – để đảm bảo tính linh hoạt và khả thi, đồng thời trong trường hợp không tổ chức đầy đủ, Chánh án địa phương phân công thẩm phán chuyên trách để duy trì hoạt động.

Về thực tiễn ban đầu kể từ ngày 15/8/2025, dù thời gian triển khai chỉ mới vài ngày, Thông tư đã thể hiện tác động tích cực trong việc tinh gọn bộ máy, với các TAND cấp tỉnh lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh nhanh chóng điều chỉnh tổ chức dựa trên số liệu vụ việc gần đây, giúp giảm tồn đọng án khoảng 10 – 15% ở lĩnh vực dân sự và kinh tế nhờ phân hóa rõ ràng hơn. Tuy nhiên, vì mới áp dụng, cần theo dõi chặt chẽ các vấn đề tiềm ẩn như thiếu hụt thẩm phán chuyên ngành ở TAND khu vực nông thôn, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, và nhu cầu đào tạo bổ sung để thẩm phán thích ứng với thẩm quyền mới, đặc biệt ở Tòa Lao động nơi tranh chấp lao động dự kiến tăng do ảnh hưởng kinh tế hậu đại dịch. Hơn nữa, thực tiễn cũng gợi mở khả năng bổ sung Tòa chuyên trách mới như Tòa Phá sản hay Sở hữu trí tuệ tại các trung tâm kinh tế, nhưng phải cân nhắc kỹ để tránh tăng biên chế không cần thiết, như đã được thảo luận trong các hội nghị giao ban ngành Tòa án. Tổng thể, Thông tư 08/2025 không chỉ là văn bản hành chính mà còn là công cụ chiến lược, thúc đẩy tư pháp Việt Nam hướng tới hiện đại hóa, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp để vượt qua thách thức ban đầu và phát huy tối đa hiệu quả trong thực tiễn.

Những vấn đề đặt ra và một số đề xuất

Thông tư 08/2025, với mục tiêu thúc đẩy chuyên môn hóa và tinh gọn bộ máy TAND, đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình cải cách tư pháp Việt Nam, phản ánh sự nỗ lực của hệ thống tư pháp nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về công lý, minh bạch và hiệu quả trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, như bất kỳ chính sách cải cách nào, việc triển khai mô hình Tòa chuyên trách theo Thông tư này không tránh khỏi những thách thức và vấn đề thực tiễn, đòi hỏi phải được phân tích kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả lâu dài và tránh những hệ lụy không mong muốn. Những vấn đề này không chỉ xuất phát từ các yếu tố nội tại của hệ thống TAND mà còn liên quan đến bối cảnh kinh tế – xã hội, nguồn lực nhân sự, và yêu cầu hội nhập quốc tế, đặc biệt trong các lĩnh vực mới như sở hữu trí tuệ, phá sản hay tranh chấp lao động xuyên biên giới. Phần phân tích dưới đây sẽ làm rõ những vấn đề cốt lõi được đặt ra từ Thông tư, đồng thời đưa ra các đề xuất cụ thể nhằm hoàn thiện mô hình tổ chức Tòa chuyên trách, đảm bảo tính khả thi và bền vững trong thực tiễn.

Nguy cơ dàn trải nguồn lực và tăng biên chế

Một trong những thách thức lớn nhất của việc triển khai Thông tư 08/2025 là nguy cơ phân tán nguồn lực, đặc biệt tại các địa phương có số lượng vụ việc thấp, như các tỉnh miền núi phía Bắc (Lào Cai, Hà Giang) hay một số khu vực nông thôn ở đồng bằng sông Cửu Long, nơi trung bình mỗi năm chỉ có dưới 1.000 vụ việc. Theo quy định của Thông tư, các TAND cấp tỉnh với số lượng vụ việc dưới 1.000 vẫn phải tổ chức ít nhất 3 Tòa chuyên trách (Hình sự, Dân sự, Hành chính), trong khi các TAND khu vực dưới 2.000 vụ không tổ chức Tòa chuyên trách, dẫn đến tình trạng kiêm nhiệm thẩm quyền giữa các thẩm phán, làm suy giảm tính chuyên sâu và hiệu quả xét xử.

Thực tiễn trước đây, dưới yêu cầu của Thông tư 01/2016/TT-CA, đã cho thấy ở nhiều địa phương, việc duy trì đầy đủ Tòa chuyên trách trong điều kiện thiếu vụ việc và nhân lực dẫn đến lãng phí ngân sách, với chi phí vận hành bộ máy chiếm tới 20 – 30% ngân sách phân bổ cho TAND địa phương mà không mang lại hiệu quả tương xứng. Hơn nữa, trong bối cảnh Nghị quyết số 18-NQ/TW năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương về tinh giản biên chế và cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước, việc mở rộng Tòa chuyên trách mà không có sự đánh giá kỹ lưỡng về nhu cầu thực tế có thể dẫn đến tăng biên chế không cần thiết, gây áp lực lên ngân sách và làm suy giảm niềm tin vào tính hiệu quả của cải cách tư pháp. Điều này đặc biệt đáng lo ngại khi số lượng thẩm phán được bổ nhiệm hàng năm không tăng tương ứng với nhu cầu, với chỉ khoảng 300 – 400 thẩm phán được bổ nhiệm mới trong giai đoạn 2020 – 2024, trong khi yêu cầu chuyên môn hóa đòi hỏi thẩm phán phải có kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu trong từng lĩnh vực cụ thể.

Thiếu tiêu chí rõ ràng và nguồn nhân lực chất lượng cao

Một vấn đề khác nổi bật là sự thiếu rõ ràng trong tiêu chí xác định việc thành lập Tòa chuyên trách, khi Thông tư 08/2025 chủ yếu dựa vào số lượng vụ việc trung bình trong 3 năm liên tiếp mà chưa tính đến độ phức tạp và chất lượng của các vụ việc. Ví dụ, một TAND cấp tỉnh có thể có 2.000 vụ việc/năm nhưng chủ yếu là các vụ án dân sự đơn giản (như tranh chấp vay nợ cá nhân), trong khi một tỉnh khác với chỉ 1.000 vụ nhưng lại bao gồm các vụ kinh tế phức tạp liên quan đến đầu tư nước ngoài hay phá sản doanh nghiệp, đòi hỏi chuyên môn cao hơn nhiều. Sự thiếu vắng tiêu chí bổ sung về độ phức tạp không chỉ làm giảm hiệu quả phân bổ nguồn lực mà còn dẫn đến tình trạng tổ chức Tòa chuyên trách không thực sự đáp ứng nhu cầu thực tiễn, như đã được ghi nhận trong các báo cáo đánh giá thi hành Luật Tổ chức TAND 2014. Hơn nữa, vấn đề nhân lực chất lượng cao là một rào cản lớn. Hiện nay, số lượng thẩm phán chuyên ngành, đặc biệt trong các lĩnh vực như Tòa Kinh tế hay Tòa Sở hữu trí tuệ (dù chưa bắt buộc nhưng đã được đề xuất), còn rất hạn chế.

Theo thống kê của TAND Tối cao, chỉ khoảng 15% thẩm phán tại TAND cấp tỉnh được đào tạo chuyên sâu về kinh tế hoặc sở hữu trí tuệ, trong khi các vụ việc liên quan đến hợp đồng quốc tế, tranh chấp thương mại hay sáng chế đang tăng nhanh, đặc biệt tại các trung tâm kinh tế như TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội. Đào tạo thẩm phán chuyên ngành hiện nay chủ yếu dựa vào các chương trình ngắn hạn trong nước, thiếu sự hợp tác quốc tế bài bản để tiếp cận các mô hình tư pháp tiên tiến, dẫn đến tình trạng thiếu chuyên gia có khả năng xử lý các vụ việc phức tạp, như tranh chấp sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực công nghệ cao hay phá sản doanh nghiệp đa quốc gia. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng phán quyết mà còn làm giảm uy tín của TAND trong mắt các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA.

Thách thức về hiệu quả thực thi và hội nhập quốc tế

Việc triển khai Thông tư 08/2025 cũng đối mặt với thách thức về hiệu quả thực thi, đặc biệt liên quan đến cơ sở vật chất và sự tích hợp với mô hình TAND khu vực mới thành lập. Thực tiễn cho thấy, nhiều TAND khu vực, đặc biệt ở các địa phương nông thôn, thiếu phòng xét xử tiêu chuẩn, trang thiết bị công nghệ thông tin và hệ thống lưu trữ hồ sơ hiện đại, khiến việc tổ chức Tòa chuyên trách trở nên khó khăn, nhất là ở các Tòa Hành chính hay Lao động, nơi cần xử lý lượng lớn tài liệu và chứng cứ. Ví dụ, tại một số TAND khu vực ở miền Trung, các phòng xét xử hiện nay vẫn sử dụng cơ sở vật chất cũ từ thời TAND cấp huyện, không đáp ứng yêu cầu cho các phiên xử trực tuyến hoặc xử lý vụ việc phức tạp, làm giảm hiệu quả chuyên môn hóa. Hơn nữa, việc tích hợp Tòa chuyên trách vào mô hình TAND khu vực mới – vốn được thiết kế để giảm tải cho cấp tỉnh và huyện – đòi hỏi cơ chế phối hợp rõ ràng giữa các cấp, nhưng hiện tại vẫn còn thiếu các hướng dẫn chi tiết về phân công thẩm quyền và trách nhiệm, dẫn đến nguy cơ chồng chéo hoặc bỏ sót vụ việc.

Một thách thức khác là yêu cầu hội nhập quốc tế. Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng tham gia sâu vào các hiệp định thương mại và đầu tư, nhu cầu thành lập các Tòa chuyên trách mới như Tòa Phá sản hay Sở hữu trí tuệ trở nên cấp thiết để xử lý các vụ việc liên quan đến phá sản doanh nghiệp xuyên biên giới hay tranh chấp sáng chế công nghệ cao. Tuy nhiên, việc thành lập các Tòa này ở những địa phương chưa có đủ nhu cầu thực tế, như các tỉnh miền núi, có thể dẫn đến lãng phí ngân sách và phân tán nguồn lực, như đã được cảnh báo trong các hội nghị giao ban ngành TAND. So với các mô hình quốc tế, như Tòa Sở hữu trí tuệ cấp cao của Nhật Bản (IPHC) hay Tòa Phá sản liên bang Mỹ, nơi chỉ triển khai tại các trung tâm kinh tế lớn với đội ngũ thẩm phán được đào tạo bài bản, Việt Nam cần cân nhắc kỹ để tránh việc mở rộng Tòa chuyên trách một cách thiếu chọn lọc, gây áp lực tài chính và nhân sự.

Đề xuất hoàn thiện

Để khắc phục các vấn đề trên và phát huy tối đa hiệu quả của Thông tư 08/2025, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Thứ nhất, hoàn thiện tiêu chí thành lập Tòa chuyên trách: Cần bổ sung tiêu chí đánh giá độ phức tạp của vụ việc bên cạnh số lượng, chẳng hạn dựa trên giá trị tranh chấp, mức độ ảnh hưởng xã hội, hoặc yếu tố quốc tế (như vụ việc liên quan đến CPTPP). Ví dụ, các tỉnh có khu công nghiệp lớn như Bình Dương nên ưu tiên Tòa Lao động và Kinh tế, trong khi các tỉnh nông thôn như Hà Giang có thể chỉ tổ chức 2 – 3 Tòa cơ bản (Hình sự, Dân sự). Một công thức định lượng có thể được xây dựng, như trọng số kết hợp số lượng vụ (70%) và độ phức tạp (30%), để đảm bảo phân bổ hợp lý.

Thứ hai, tăng cường đào tạo và hợp tác quốc tế: Đầu tư vào đào tạo thẩm phán chuyên ngành thông qua các chương trình dài hạn, đặc biệt trong các lĩnh vực mới như sở hữu trí tuệ và phá sản. Hợp tác với các tổ chức quốc tế như WIPO (Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới) hay các tòa án chuyên trách của Nhật Bản, EU để học hỏi kinh nghiệm và nâng cao năng lực thẩm phán là cần thiết, đặc biệt để đáp ứng yêu cầu hội nhập.

Thứ ba, giám sát và đánh giá định kỳ: Thiết lập cơ chế giám sát độc lập, định kỳ hàng năm để đánh giá hiệu quả triển khai Thông tư, tập trung vào các chỉ số như tỷ lệ giải quyết vụ việc, thời gian tố tụng, và mức độ hài lòng của người dân. Kết quả giám sát cần được công khai để đảm bảo tính minh bạch và điều chỉnh kịp thời.

Thứ tư, sửa đổi Luật Tổ chức TAND: Đề xuất sửa đổi Luật để linh hoạt hơn trong việc thành lập các Tòa chuyên biệt như Phá sản, Sở hữu trí tuệ, hoặc thậm chí Tòa Môi trường trong tương lai, dựa trên nhu cầu thực tế và xu hướng quốc tế. Luật cần quy định rõ cơ chế thí điểm, ví dụ chỉ triển khai Tòa Phá sản tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh trước khi nhân rộng.

Thứ năm, đầu tư cơ sở vật chất và số hóa tư pháp: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, như xây dựng hệ thống xét xử trực tuyến và lưu trữ hồ sơ điện tử, để hỗ trợ Tòa chuyên trách hoạt động hiệu quả, đặc biệt tại TAND khu vực. Kinh nghiệm từ Tòa án Nhân quyền châu Âu (ECHR) cho thấy số hóa có thể giảm 30% thời gian tố tụng.

Những giải pháp này, nếu được thực hiện đồng bộ, không chỉ giúp khắc phục các vấn đề thực tiễn mà còn góp phần xây dựng một hệ thống TAND hiện đại, chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu của Nhà nước pháp quyền XHCN và hội nhập quốc tế.

Kết luận

Thông tư 08/2025 là bước tiến quan trọng trong chuyên môn hóa hệ thống TAND, dựa trên cơ sở lý luận vững chắc và thực tiễn cải cách. Tuy nhiên, để vượt qua các vấn đề đặt ra, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và đầu tư nguồn lực. Việc này sẽ góp phần xây dựng tư pháp Việt Nam hiện đại, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội.

Tài liệu tham khảo, trích dẫn:

Bộ Chính trị (2005). Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Truy cập từ: http://hoiluatgiavn.org.vn/nghi-quyet-so-49-nqtw-ngay-02-thang-06-nam-2005-cua-bo-chinh-tri-ve-chien-luoc-cai-cach-tu-phap-den-nam-2020-d563.html.[2] Bộ Chính trị (2014). Kết luận số 92-KL/TW ngày 12/3/2014 về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW. Truy cập từ: https://www.toaan.gov.vn/webcenter/portal/tatc/chi-tiet-chi-dao-dieu-hanh?dDocName=TAND058490.[3], [15], [31] Quốc hội (2013). Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam.

Quốc hội (2014, sửa đổi 2024 – 2025). Luật Tổ chức TAND. Truy cập từ: https://www.toaan.gov.vn/webcenter/portal/tatc/chi-tiet-tin?dDocName=TAND359053.

TAND Tối cao (2016). Thông tư số 01/2016/TT-CA ngày 21/01/2016 của Chánh án TAND Tối cao quy định việc tổ chức các tòa chuyên trách tại TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương.

Quốc hội (2015). Bộ luật Tố tụng Hình sự, Dân sự, Hành chính (sửa đổi bổ sung).

Trương Thị Hồng Hà (2022). Thực trạng xây dựng nền tư pháp Việt Nam và những vấn đề đặt ra. Truy cập từ: https://lsvn.vn/thuc-trang-xay-dung-nen-tu-phap-viet-nam-va-nhung-van-de-dat-ra1663951210-a124326.html. Xem thêm các đánh giá về hội nhập trong Nghị quyết 49-NQ/TW.

Tapchicongsan.org.vn (2024). Cải cách tư pháp trong gần 40 năm đổi mới. Truy cập từ: https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/1013702/cai-cach-tu-phap-trong-gan-40-nam-doi-moi-va-giai-phap-nang-cao-hieu-qua-cai-cach-tu-phap%252C-bao-dam-cong-bang-xa-hoi-o-viet-nam-hien-nay.aspx.

Quốc hội (2025). Luật số 81/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND. Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-To-chuc-Toa-an-nhan-dan-sua-doi-2025-so-81-2025-QH15-660533.aspx.

Quốc hội (2024). Luật Tổ chức TAND số 34/2024/QH15. Truy cập từ: https://luatvietnam.vn/tu-phap/luat-to-chuc-toa-an-nhan-dan-2024-360843-d1.html.

Thương Trường (2025). Mô hình Tòa chuyên trách về Sở hữu trí tuệ tại Nhật Bản, Mỹ, EU. Truy cập từ: https://thuongtruong.com.vn/news/mo-hinh-toa-chuyen-trach-ve-so-huu-tri-tue-tai-nhat-ban-my-eu-kinh-nghiem-nao-cho-viet-nam-140018.html.

Bộ Chính trị (2005). Nghị quyết số 49-NQ/TW về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Truy cập từ: https://moj.gov.vn/qt/clqhkh/Pages/chien-luoc-quy-hoach-ke-hoach.aspx?ItemID=11&CateID=1.

Bộ Chính trị (2014). Kết luận số 92-KL/TW về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW. Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Ket-luan-92-KL-TW-nam-2014-tiep-tuc-thuc-hien-49-NQ-TW-Chien-luoc-cai-cach-tu-phap-den-nam-2020-227514.aspx.

Quốc hội (2015). Bộ luật Tố tụng Hình sự số 101/2015/QH13 (sửa đổi 2025). Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Trach-nhiem-hinh-su/Bo-luat-to-tung-hinh-su-2015-296884.aspx.

Quốc hội (2015). Bộ luật Tố tụng Dân sự số 92/2015/QH13. Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Thu-tuc-To-tung/Bo-luat-to-tung-dan-su-2015-296861.aspx.

Quốc hội (2015). Luật Tố tụng Hành chính số 93/2015/QH13. Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Thu-tuc-To-tung/Luat-to-tung-hanh-chinh-2015-296862.aspx.

TAND Tối cao (2024). Báo cáo tổng kết hoạt động xét xử năm 2023. Truy cập từ: https://www.toaan.gov.vn/webcenter/portal/tatc/bao-cao-tong-ket.

LSVN (2025). Tòa án Nhân quyền châu Âu: Pháo đài bảo vệ quyền con người tại châu Âu. Truy cập từ: https://lsvn.vn/toa-an-nhan-quyen-chau-au-phao-dai-bao-ve-quyen-con-nguoi-tai-chau-au-a159974.html.

Tạp chí TAND (2023). Tổng kết thực tiễn triển khai thi hành Luật Tổ chức TAND năm 2014. Truy cập từ: https://tapchitoaan.vn/tong-ket-thuc-tien-trien-khai-thi-hanh-luat-to-chuc-toa-an-nhan-dan-nam-20147958.html.

TAND Tối cao (2018). Báo cáo sơ kết 03 năm thi hành Luật Tổ chức TAND. Truy cập từ: https://www.toaan.gov.vn/webcenter/portal/tatc/chi-tiet-chi-dao-dieu-hanh?dDocName=TAND058491.

Công lý (2025). Tòa chuyên trách tại TAND cấp tỉnh, khu vực được quy định ra sao. Truy cập từ: https://congly.vn/toa-chuyen-trach-tai-toa-an-nhan-dan-cap-tinh-khu-vuc-duoc-quy-dinh-ra-sao-488783.html.

Tạp chí TAND (2025). Quy định mới về việc tổ chức các Tòa chuyên trách tại TAND tỉnh, thành phố, TAND khu vực. Truy cập từ: https://tapchitoaan.vn/quy-dinh-moi-ve-viec-to-chuc-cac-toa-chuyen-trach-tai-toa-an-nhan-dan-tinh-thanh-pho-toa-an-nhan-dan-khu-vuc13911.html.

Luật sư Việt Nam (2025). Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ, thẩm quyền của TAND các cấp. Truy cập từ: https://lsvn.vn/huong-dan-thuc-hien-nhiem-vu-tham-quyen-cua-tand-cac-cap-a161596.html.

TAND Tối cao (2025). Hội nghị giao ban trực tuyến toàn ngành TAND. Truy cập từ: https://www.toaan.gov.vn/webcenter/portal/tatc/chi-tiet-tin?dDocName=TAND365258.

Công lý (2025). Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến về một số dự án Luật. Truy cập từ: https://congly.vn/bao-cao-tiep-thu-giai-trinh-y-kien-ve-mot-so-du-an-luat-quy-che-487863.html.

Thanh tra (2025). Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi tuyển chọn Thẩm phán TAND. Truy cập từ: https://thanhtra.com.vn/khieu-nai-to-cao-AAE7E0F0E/giai-quyet-khieu-nai-to-cao-trong-thi-tuyen-chon-tham-phan-toa-an-nhan-dan-aed270d24.html.

TAND Tối cao (2025). Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác Tòa án. Truy cập từ: https://www.toaan.gov.vn/webcenter/portal/tatc/chi-tiet-tin?dDocName=TAND364566.[47] Luật sư Việt Nam (2025). Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Văn phòng, phòng thuộc TAND cấp tỉnh năm 2025. Truy cập từ: https://lsvn.vn/chuc-nang-nhiem-vu-quyen-han-cua-van-phong-phong-thuoc-tand-cap-tinh-nam-2025-a153348.html.

Thư viện pháp luật (2025). Thẩm quyền của 4 Tòa chuyên trách TAND khu vực trong tố tụng dân sự. Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/tham-quyen-cua-4-toa-chuyen-trach-toa-an-nhan-dan-khu-vuc-trong-to-tung-dan-su-tu-17-gom-nhung-gi-229328.html.

Tạp chí TAND (2025). Quy định mới về tổ chức các Tòa chuyên trách tại TAND tỉnh, thành phố và TAND khu vực. Truy cập từ: https://tapchitoaan.vn/quy-dinh-moi-ve-viec-to-chuc-cac-toa-chuyen-trach-tai-toa-an-nhan-dan-tinh-thanh-pho-toa-an-nhan-dan-khu-vuc13911.html.

Ban Chấp hành Trung ương (2017). Nghị quyết số 18-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-18-NQ-TW-2017-sap-xep-to-chuc-bo-may-he-thong-chinh-tri-tinh-gon-hieu-qua-365054.aspx.

TAND Tối cao (2024). Báo cáo công tác bổ nhiệm thẩm phán giai đoạn 2020-2024. Truy cập từ: https://www.toaan.gov.vn/webcenter/portal/tatc/bao-cao-cong-tac.

Luật sư Việt Nam (2025). Đề xuất thành lập TAND khu vực, Tòa chuyên trách về phá sản, sở hữu trí tuệ. Truy cập từ: https://lsvn.vn/de-xuat-thanh-lap-toa-an-nhan-dan-khu-vuc-toa-chuyen-trach-ve-pha-san-so-huu-tri-tue-a160358.html.

Báo Chính phủ (2025). Nâng cao năng lực xét xử các vụ việc kinh tế, sở hữu trí tuệ trong hội nhập quốc tế. Truy cập từ: https://baochinhphu.vn/nang-cao-nang-luc-xet-xu-cac-vu-viec-kinh-te-so-huu-tri-tue-102250509102300456.htm.

Thanh tra (2025). Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi tuyển chọn Thẩm phán TAND. Truy cập từ: https://thanhtra.com.vn/khieu-nai-to-cao-AAE7E0F0E/giai-quyet-khieu-nai-to-cao-trong-thi-tuyen-chon-tham-phan-toa-an-nhan-dan-aed270d24.html.

Thư viện pháp luật (2025). Thẩm quyền của 4 Tòa chuyên trách TAND khu vực trong tố tụng dân sự. Truy cập từ: https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/tham-quyen-cua-4-toa-chuyen-trach-toa-an-nhan-dan-khu-vuc-trong-to-tung-dan-su-tu-17-gom-nhung-gi-229328.html.

Bảo vệ pháp luật (2025). Việc thành lập Tòa chuyên trách về Phá sản, Sở hữu trí tuệ sẽ không làm tăng biên chế. Truy cập từ: https://baovephapluat.vn/kiem-sat-24h/van-de-su-kien/viec-thanh-lap-toa-chuyen-trach-ve-pha-san-so-huu-tri-tue-se-khong-lam-tang-bien-che-177406.html.

Tạp chí TAND (2025). Hệ thống TAND đoàn kết, trách nhiệm, kỷ cương, liêm chính. Truy cập từ: https://tapchitoaan.vn/he-thong-toa-an-nhan-dan-%25E2%2580%259Cdoan-ket-trach-nhiem-ky-cuong-liem-chinh-doi-moi-vuot-kho-hieu-qua%25E2%2580%259D-phan-dau-hoan-thanh-tot-nhiem-vu-nam-202512611.html.

Báo Nhân dân (2025). Hợp tác quốc tế trong cải cách tư pháp: Bài học từ các nước phát triển. Truy cập từ: https://nhandan.vn/hop-tac-quoc-te-trong-cai-cach-tu-phap-bai-hoc-tu-cac-nuoc-phat-trien-post812345.html.

LSVN (2025). Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động Tòa án: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam. Truy cập từ: https://lsvn.vn/ung-dung-cong-nghe-thong-tin-trong-hoat-dong-toa-an-kinh-nghiem-quoc-te-va-bai-hoc-cho-viet-nam-a162457.html.

                                                                                 LÊ HÙNG

                                                        Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

                                                                           PHAN QUANG SƠN

                                                     Tòa án nhân dân khu vực 8, tỉnh Nghệ An